Roestvorming, wat kan ik doen?

Het is belangrijk om te weten dat je vaak niet permanent van roest op je tuinhaard of vuurkorf af kan komen, roestvorming is een natuurlijk proces bij een stalen tuinhaard. Het doet (vaak) niks af aan de kwaliteit van je haard. Wil je toch van de roest af? Dan kan je de haard behandelen met een hittebestendige lak zodat hij weer zwart wordt. Echter is dit geen permanente oplossing tegen de roestvorming, het oxidatieproces zal gewoon weer opstarten zodra je de haard buiten zet, hem gebruikt en er regen, wind of vocht bij komt. De hittebestendige lak zorgt er dus enkel tijdelijk voor dat de haard weer zwart is.

Hoe kom je meer permanent van roest af?

Lichte roestvorming
Bij lichte roestvorming kun je proberen om het roest voorzichtig weg te poetsen met behulp van een in olie gedrenkte doek. Nadat je dit gedaan hebt, is het belangrijk de plek te behandelen met een vuurvaste coating (hittebestendige lak) of kachelpoets. Hiermee haal je de ergste aanslag van roest weg, verleng je de levensduur van jouw aankoop en voorkom je verdere groei van roest.

Hardnekkige roestvorming
Bij hardnekkige roest zul je misschien iets grover te werk moeten gaan. Dat dit bij een tuinhaard of vuurkorf dient te gebeuren is niet aannemelijk, maar we geven toch graag aan welke mogelijkheden er zijn.

1. Start met een staalborstel en borstel het oppervlak om zo de bovenste laag te verwijderen.
2. Zorg ervoor dat je bescherming hebt voor jouw mond omdat roest heel wat stof teweeg kan brengen. Dit is slecht voor jouw neus en longen.
3. Gebruik daarna schuurpapier en wrijf hiermee over het oppervlak. Hoe hardnekkiger de roest, hoe grover het schuurpapier mag zijn.
4. Neem vervolgens de roest en het vocht af met een oude doek om te zien hoeveel roest je al hebt verwijderd.
5. Neem daarna fijne staalwol en wrijf hiermee over het oppervlak. Zorg dat je alle roest op deze manier verwijdert om de oxidatie tegen te gaan. Zo lang er nog oxidatie is, zal de roest blijven aanhouden.
6. Nadat je dit gedaan hebt, is het belangrijk de plek opnieuw te voorzien van een vuurvaste coating (hittebestendige lak).

Roest ontstaat wanneer ijzer reageert met zuurstof en water, ook wel oxidatie genoemd. Het materiaal dat gaat roesten krijgt vervolgens een roodbruine kleur, dit betekent dat het staal aan het oxideren is. Oxidatie is een vorm van corrosie, wat betekent dat het materiaal door een reactie met de omgeving wordt aangetast. Bij een zwarte tuinhaard bijvoorbeeld zie je op den duur rood/bruine plekken ontstaan, dat is roest.

Zet je een stalen tuinhaard of vuurkorf buiten dan zal door, het gebruik, regen en wind het oxidatieproces starten en zal je haard (op den duur) gaan roesten. Dit doet vaak niks af aan de kwaliteit maar kan vervelend zijn als je dit niet had verwacht. Het is algemeen bekend dat staal de eigenschap heeft om te gaan roesten, net als een fiets dat op een gegeven moment doet.

Het roesten van een stalen haard kan snel gaan maar ligt aan een aantal factoren. De dikte van het staal en de omgeving waar de haard staat speelt hierin een rol. Door de hoge temperatuursverschillen die ontstaan bij het stoken van een tuinhaard kan de haard gaan uitzetten en weer krimpen waardoor scheurtjes of beginnende roestvorming al kan ontstaan. Door weersomstandigheden zoals regen, wind of vocht kan het roestproces ook sneller gaan. Zoals eerder aangegeven is het helaas niet te voorkomen dat een (zwarte) stalen haard gaat roesten, het is namelijk een eigenschap van staal.

Tuinhaarden van RVS (roestvrij staal) roesten in principe niet. Echter kunnen RVS tuinhaarden of vuurschalen wel verkleuringen krijgen door het stoken. Door de hitte kan RVS verkleuren naar geel/oranje als dit veelvuldig in contact komt met hoge temperaturen. Materialen zoals (zwart) staal of cortenstaal roesten wel. Cortenstaal is echter een apart verhaal omdat na de eerste corrosielaag het materiaal niet verder (door)roest en daardoor erg sterk is. Bij tuinhaarden van aluminium of gietijzer bestaat er een kleine kans dat het gaat roesten.

Een plancha bakplaat is vaak ook gemaakt van staal waardoor de plancha zal gaan roesten als je hem niet ingevet houdt. Wat je het beste kan doen als je plancha is gaan roesten is er eerst met een spatel voorzichtig overheen gaan. Als je de grove stukken eraf hebt kunnen schrapen kun je met een staalborstel er nog overheen gaan. Hierna kun je de plancha weer inoliën om een nieuwe baklaag te creëren. Let wel op: staal op staal kan krassen veroorzaken dus wees voorzichtig! Daarnaast kan het helpen om de plancha eerst weer op te stoken zodat de roest er makkelijker vanaf gaat.

Belangrijk om te onthouden is dat de plancha bakplaat altijd ingeolied moet zijn om roest te voorkomen. Lees meer over het onderhoud van je plancha op onze tips pagina.

Roestvorming bij buitenhaarden is nooit helemaal te voorkomen, wel zijn er enkele eenvoudige tips om roestvorming op jouw tuinhaard of vuurschaal wat te verminderen of uit te stellen.

1. Beschermhoes voor vuurschaal of tuinhaard
De meest voor de hand liggende maatregel is natuurlijk de beschermhoes. Helaas zijn niet voor alle haarden en schalen hoezen verkrijgbaar. Je zou kunnen overwegen om zelf een afdekhoes te maken of met plastic van de bouwmarkt jouw terrashaard op andere wijze af te dekken. Let je er wel op dat de vuurschaal of tuinhaard goed is afgekoeld alvorens je de beschermhoes erover heen trekt.

2. Na gebruik in een schuur of onder een afdak plaatsen
Hoewel dit niet voor iedereen mogelijk zal zijn, biedt het droog wegzetten wel enige bescherming. Jouw haard of vuurkorf staat niet in weer en wind en dat reduceert de hoeveelheid roestvorming aanzienlijk.

3. Jouw haard behandelen met ouderwetse kachelpoets/hittebestendige lak (of olie)
Je kunt jouw houtkachel of buitenhaard eventueel onderhouden met ouderwetse kachelpoets. Dit is o.a. te koop bij gespecialiseerde kachelwinkels, maar soms ook bij drogisterijen. De kachelpoets kun je iets verdunnen met terpentine en vervolgens uitsmeren met een kwastje. Nadat je dit gedaan hebt , is het zaak de poets goed uit te poetsen met oude kranten. De eerste keer dat je de kachel of haard aansteekt, walmt en stinkt het waarschijnlijk erg. De kachelpoets brandt dan in. Ga er dan niet te dicht bij zitten….

Een alternatief voor kachelpoets kan ook zijn dat je de haard volledig behandelt met een in olie gedrenkte doek. Een haard die licht is ingevet, roest minder snel. Nadeel kan wel weer zijn dat bij het branden van de haard in het begin een wat irritante geur ontstaat. Bovendien zal deze handeling regelmatig herhaald moeten worden.

Als laatste kun je hittebestendige lak gebruiken om je kachel makkelijk zwart te spuiten. Zoals eerder aangegeven zal dit roestvorming niet permanent voorkomen maar je haard is dan wel tijdelijk weer zwart.

Staal is een relatief sterk materiaal door de hoge trek- en buigsterkte die het heeft. Daarnaast gaat staal lang mee en is het dus duurzaam, het is bestand tegen corrosie en ondanks dat staal (op den duur) gaat roesten doet dit vaak niet af aan de kwaliteit.

Gebruik het product en laat het buiten staan. Door weersomstandigheden zoals regen zal het roestproces sneller op gang komen. Als het niet snel genoeg gaat kun je ook proberen om elke dag zout water over het cortenstalen product te sprayen waardoor sneller roest ontstaat. Spray de zoutwater oplossing gelijkmatig over het product en sla geen plek over. Dit kun je dagelijks herhalen met bijv. een emmer of bak met 10 liter warm water en 3 grote eetlepels zout.

Naast de bekende (zwarte) stalen tuinhaarden kennen we ook tuinhaarden of vuurschalen gemaakt van cortenstaal of roestvrij staal. Het verschil tussen staal en cortenstaal is dat bij cortenstaal een speciale roestlaag ontstaat waarna het materiaal niet verder (door)roest. Dit maakt cortenstaal een stuk sterker en ook duurzamer. Roestvrij staal (RVS) staat bekend om het feit dat deze materiaalsoort niet gaat roesten. Echter zullen vuurschalen of andere buitenproducten van RVS wel degelijk kunnen gaan verkleuren. Bij hoge temperaturen kunnen RVS vuurschalen geel/oranje verkleuren.

Cortenstaal staat bekend om zijn roestige kleur, echter kan het voorkomen dat een bepaald type buitenhaard of vuurschaal van corten staal niet direct met een roest-look geleverd wordt. Dit komt omdat het corrosieproces dan nog niet helemaal is volbracht. Door de vuurschaal te gebruiken en door vochtigheid en/of regen zal echter al heel snel een eerste corrosielaag ontstaan. Wij slaan onze vuurschalen van cortenstaal buiten op zodat het roestproces al op gang komt voordat de schaal bij jou aankomt. Echter kan het dus voorkomen dat je vuurschaal hierdoor met roestplekken aankomt. Geen zorgen, zet de vuurschaal buiten en gebruik hem dan zal hij sneller een egale roestkleur krijgen!